اوراق بهادار و سهام چیست؟
برای تعریف سهام ابتدا باید اوراق بهادار را بشناسید.
اوراق بهادار در واقع همان ابزارها و اسناد مالی دارای ارزش مادی هستند و نشان دهنده مالکیت اشخاص حقیقی و حقوقی بر انواع دارایی هستند.
اوراق بهادار در واقع نوعی از طلب از نهادهای دولتی یا خصوصی هستند.
سهام نیز یکی از انواع اوراق بهادار است که در چند سال اخیر مورد توجه بسیار زیادی قرار گرفته است.
سهام را می توانیم یکی از اوراق بهادار بدانیم که نشان می دهد یک شخص حقیقی یا حقوقی بر چه میزان از یک دارایی حق مالکیت دارد.
برای مثال اگر ارزش یک شرکت یک میلیارد تومان باشد و شما 20 درصد از سهام این شرکت را در اختیار داشته باشید، شما مالک 200 میلیون تومان از این دارایی (این شرکت) هستید.
البته در بازار بورس کمی پیچیده تر است و تقسیم سهام بین افراد بیشتری تقسیم می شود و در کل نحوه تقسیم سهام متفاوت است.
انواع سهام
هم سهام و هم شرکت های سهامی به دسته های مختلف تقسیم می شوند. شرکت های سهامی به دو دسته سهامی عام و سهامی خاص تقسیم می شوند.
سهام نیز از جهات مختلف می تواند به دسته بندی های مختلف تقسیم شود که در مقالات بعدی به طور کامل در این مورد توضیح می دهیم، اما سهام در مهمترین نوع تقسیم بندی، شامل موارد زیر است:
1. سهام عادی
2. سهام ممتاز (سهام ترکیبی)
حقوق صاحبان سهام چیست؟
حقوق صاحبان سهام که آن را با عنوان ارزش ویژه نیز می شناسند، نشانگر این است که مالکیت صاحبان کسب و کارها چه میزان است.
حقوق صاحبان سهام که معادل آن در زبان انگلیسی عبارت Equity یا Owner Equity است نوعی مالکیت در دارایی های یک شرکت است.
حقوق صاحبان سهام، میزانی از ارزش یک شرکت است که به یک شخص حقیقی یا حقوقی تعلق دارد.
در صورتی که یک شرکت منحل شود نیز بعد از کسر بدهی ها از دارایی های آن شرکت، حقوق صاحبان سهام از باقیمانده دارایی شرکت و بر اساس میزان سهم سهامداران به آنان پرداخت می شود.
حقوق صاحبان سهام ممکن است با انجام فعالیت های سودآور در یک شرکت افزایش پیدا کند و یا به واسطه اشتباهات تجاری آن شرکت با کاهش همراه باشد. علاوه بر این در صورتی که یک شرکت سود سالانه حاصل از فروش محصولات یا خدمات را بین سهامداران توزیع نکند، حقوق صاحبان سهام در آن شرکت افزایش پیدا می کند.
بنابراین این مسئله که در چه شرکتی سرمایه گذاری می کنید و اوراق بهادار از نوع بورس دریافت می کنید اهمیت زیادی دارد.
اجزای حقوق صاحبان سهام شامل چه مواردی است؟
- سرمایه قانونی
- افزایش سرمایه
- صرف سهام
- اندوخته قانونی
- سایر اندوخته ها
- سود و زیان انباشته
- سهام خزانه
- مازاد تجدید ارزیابی موجودی ها
در ادامه در مورد برخی از این موارد بیشتر توضیح می دهیم.
سرمایه قانونی
قسمتی از حقوق صاحبان سهام جهت ایجاد شرکت و به واسطه خرید سهم، ماشین آلات، ملک و … به سرمایه آن شرکت تبدیل شود.
افزایش سرمایه
یکی از روش های تامین مالی شرکت ها افزایش سرمایه است که روش های مختلف دارد. گاهی شرکت ها به خاطر اصلاح ساختار مالی، افزایش جریان وجوه نقد شرکت یا گاهی برای مزایایی که افزایش سرمایه برایشان ایجاد می کند نسبت به این کار اقدام می کنند.
افزایش سرمایه یکی از اجزای حقوق صاحبان سهام محسوب می شود، چرا که این افزایش سرمایه توسط سهامداران قدیمی یا جدید انجام می شود.
اندوخته
سود سهمی که در پایان دوره مالی بین سهامداران توزیع نمی شود و در اختیار شرکت باقی می ماند نیز سرمایه قانونی است و جزئی از حقوق صاحبان سهام محسوب می شود.
این سود سهمی که با عنوان اندوخته شناخته می شود بخشی از سود واحد تجاری است که گاهی به واسطه الزامات قانونی و گاهی به خاطر تصمیم مجمع عمومی صاحبان سهام در یک شرکت و به دلایلی مثل حمایت از منافع بستانکاران/اعتباردهندگان یا به دلیل ایجاد منابع لازم برای توسعه شرکت در بین سهامداران توزیع نمی شود.
اندوخته قانونی
اندوخته قانونی با اندوخته که در قسمت قبل آن را توضیح دادیم کمی متفاوت است. طبق آنچه در قانون تجارت آمده است، میزان یک بیستم سود خالص هر سال به صورت پیشفرض به عنوان اندوخته قانونی در نظر گرفته می شود. البته محاسبه اندوخته قانونی جزئیات زیادی دارد که باید همه موارد آن در نظر گرفته شود.
هدف حقوق صاحبان سهام چیست؟
اهداف حقوق صاحبان سهام در حسابداری معمولا شامل موارد زیر است:
- مشخص نمودن سرمایه قانونی و ثبت شده
- مشخص نمودن منابع سرمایه شرکت سهامی
- مشخص نمودن سود سهامی قابل توزیع